مقدمه :
در خواندن این درس سرعت را کند کنید و نهایت دقت و تمرکز را بکار برید.
***
به طور کلی ضرب ها از نظر تقسیمات دوتایی و سه تایی به دو دسته ، به دو دسته تقسیم می شوند و میزان های موجود در موسیقی امروزی عبارتند از :
- ساده
- ترکیبی
- مختلط یا (لنگ)
میزان های ساده : Simple Times
اگر هر ضرب میزان ، به طور طبیعی قابل تقسیم به 2 و 4 و 8 قسمت مساوی (دارای تقسیمات دوتایی) باشد ، آن میزان را ساده گویند.
نکته 1: صورت کسر میزان ساده فقط (2 یا 3 یا 4) است.
نکته 2: مخرج کسر میزان تنها می تواند (2و4و8و16) باشد. زیرا اگر مخرج یک (1) باشد ، واحد شمارش برابر با گرد خواهد بود و یعنی خیلی کند و این با احساس انسان سازگار نیست. اگر برابر با 32 باشد نیز یعنی واحد شمارش سه لاچنگ خواهد بود و این یعنی خیلی تند و باز هم یعنی برای ما خوشایند و قابل استفاده نیست.
نکته 3:
با توجه به دو نکته بالا بسیاری از کسر میزان ها را میتوانیم در دسته ساده قرار دهیم.
مثال :
2/4 یک میزان ساده دو ضربی است
3/4 یک میزان ساده سه ضربی است (هر ضرب آن سیاه بوده و قابل تقسیم به 2 و 4 و 8 و … می باشد)
4/4 یک میزان ساده چهار ضربی است که به آن C گفته می شود.
4/2 یک میزان ساده 4 ضربی (هر ضرب آن یک سفید می باشد)
2/8 یک میزان ساده 2 ضربی (هر ضرب آن یک چنگ می باشد)
میزان های ترکیبی: Compound Times
اگر هر ضرب میزان به صورت طبیعی ، قابل تقسیم به 3 و 6 و 12 قسمت مساوی باشد(دارای تقسیمات سه تایی) باشد، آن میزان را ترکیبی گویند.
در میزان های ترکیبی ، هر ضرب میزان ساده را با اضافه کردن یک نقطه در سمت راست آن به کار می برند تا نت مزبور بتواند به طور طبیعی به 3 و 6 و 12 قسمت مساوی تقسیم شود.
مثال :
6/8 یک میزان دو تایی ترکیبی است (دو ضربی ترکیبی)- هر ضرب آن یک سیاه نقطه دار (یا سه چنگ)است و قابل تقسیم به سه می باشد .
9/8 یک میزان سه تایی ترکیبی(هر ضرب آن سه چنگ(یک سیاه نقطه دار) است) و در هر میزان 3 ضرب داریم.
12/8 یک میزان چهار تایی ترکیبی(هر ضرب آن سه چنگ است) و در هر میزان 4 ضرب داریم.
نکته :
برای تبدیل میزان های ساده به ترکیبی ، کافی است که میزان نمای (یا همان کسر میزان) ساده در نسبت 3/2 ضرب شود.
برای مثال کسر میزان ساده 2/4 اگر در 3/2 ضرب شود یک میزان ترکیبی 6/8 خواهیم داشت.
و برعکس با ضرب کردن یک میزان ترکیبی در 2/3 کسر میزان ساده خواهد شد.
میزان های لنگ :
میزان هایی هستند که از اجتماع دو یا چند میزان ، با ضرب های نا مساوی تشکیل شده اند. مانند 5/4 که ممکن است از یک میزان دوتایی و یک میزان سه تایی یه بع عکس تشکیل شده باشد.
برای مشخص نمودن موقعیت ضرب ها از خط عمودی نقطه چین استفاده می گردد.
نکته :
میزان لنگ خود می تواند ساده یا ترکیبی باشد. (بستگی به نوع ضرب و تقسیمات (دوتایی، سه تایی، چهارتایی و …) آن دارد)
نکته:
صورت کسر میزان های لنگ همیشه عدد اول می باشد (به جز 1 و 2و 3)
یعنی اگر ما اعداد اول را بنویسم داریم : 1 و2و3و5و7و11و13و19 و…
حال میدانیم که یک ضربی نداریم و در مورد 2 و 3 هم که میدانیم میزان ساده داریم. در صورتی که سایر اعداد اول یعنی (5و7و11و …) در صورت کسر قرار گیرند ، کسر میزانهای لنگ خواهیم داشت.
نکته :
با جابجایی تاکیدها (آکسانها ) در میزان ساده یا ترکیبی نیز می توان ریتم لنگ ساخت. برای مثال در کسر میزان 8 بخشی اگر آکسان روی 1 و 4 و 7 باشد ، ریتم لنگ داریم. یعنی:
123-123-12
در واقع اگر میزان به قسمتهای نامساوی تقسیم شود ، میزان لنگ داریم.
نتیجه :
ساخت میزان لنگ به دو صورت ممکن است:
1- صورت کسر میزان اعداد اول بزرگتر از 3 باشد
2- تقسیم نا برابر آکسان ها
منبع :
کتاب تئوری موسیقی- مصطفی کمال پور تراب
در درس بعدی در مورد (سکوت های طولانی) توضیحاتی خواهم داد .