در ادامه قسمت های قبلی اموزش تئوری موسیقی به تدریج سعی خواهم نمود تا جایی که ممکن باشد مفاهیم موجو د در تئوری موسیقی را شرح دهم .
نت :
نت نشانه ای است که بوسیله آن صداهای موسیقایی نوشته و اجرا می شوند.
شکل 1 :
حامل (THE STAVE):
حامل همان پنج خط افقی است که در شکل بالا مشاهده می کنید .
کلید : (the Clef)
اولین علامتی که در شکل 1 مشاهده می کنید، کلید نام دارد.
کلید علامتی است که در سمت چپ حامل قرار می گیرد و نام و موقعیت صدای نتها را در بستر صوتی موسیقایی مشخص می کند.
کلید هایی که در موسیقی به کار می روند ، عبازتند از :
کلید سل ،
کلید دو ،
کلید فا
کلید ها چه فایده ای دارند ؟
برای جواب دادن به این سوال ابتدا باید بدانیم که خطوط حاملی که بتوان صداهای موجود در موسیقی را روی آن نمایش داد ، دارای 11 خط می باشد(که به آن حامل عمومی میگویند) و به دلیل اینکه چشم انسان هنگام دیدن 11 خط در کنار هم نمی تواند بدرستی تشخیص بدهد که یک نت دقیقا روی کدام خط (یا بین کدام دو خط) قرار دارد ، تصمیم گرفته شد ، از میان 11 خط موجود ، تنها 5 خط استفاده شود .
11 خط عمومی در تصویر زیر قابل مشاهده است :(اندکی روی تصویر زیر تامل کرده و به محدوده صداهای زیر و بم دقت کنید)
عکس از کتاب تئوری موسیقی مصطفی کمال پور تراب
کدام 5 خط از 11 خط ؟
شاید بپرسید از کجا بدانیم که کدام 5 خط از از این 11 خط را انتخاب کنیم
جواب : متناسب با اینکه صدای ساز مورد نظر در کدام قسمت قرار میگیرد ، 5 خط مربوط به آن انتخاب شده و با کلید مربوط به آن نمایش داده می شود .
نکته : خطهای مربوط به یک کلید ، ممکن است خود بخشی از پنج کلید دیگری نیز باشد ، (مشترک باشد.)
مثال : گستره صوتی ساز ,ویولون به حدی است که با استفاده از کلید سل می توان ، نت های مربوط به آن را نمایش داد.
کلید سل:
معمول ترین کلید هاست و مبنایش خط دوم حامل پنج خطی (خط هشتم حامل یازده خطی)می باشد.
با کلید سل ، نتی که در روی خط دوم حامل قرار دارد “سل” نامیده می شود.
و بقیه نت ها چه پایین تر و چه بالاتر ، نسبت به آن شناخته می شوند.
نت سازهایی مانند ویولن ، فلوت ، ابوا و کلارینت و دیگر سازهایی که صدای زیر دارند ، با این کلید نوشته و اجرا می شوند.
ساز ابوا : , (لینک به نمونه صدا)
ساز کلارینت یا قره نی : (نمونه صدا)
نام نت ها بر روی شکل زیر مشخص می باشد :
***
کلید فای خط چهارم را “کلید باس” نیز می نامند و مورد استفاده ی سازهایی مانند کنتر باس ،ویلن سل و باسن و … می باشد .
ساز کنتر باس :
انواع سازها :
ساز باسون :
برای شنیدن صدای این ساز بر روی لینک زیر کلیک کنید :
***
کلید فای خط سوم ، کلید باریتن و کلید “دُ”ی خط چهارم ، کلید تنر (toner) نامیده می شود .
کلید “دُ”ی خط سوم ، کلید “کُنتر آلتُ” و مورد استفاده سازهایی مانند (ویلن آلتُ) و (ترمبن آلتُ) است.
ساز ترومبون : (نمونه صوتی)
کلید “دُ” ی خط دوم ، (کلید متسُ سپرانُ) و کلید “دُ” ی خط یکم (کلید سُپرانُ) و (کلید سل) کلید آواز (Canto) نام دارد.
این کلید در آثار آوازی برای تکخوان ها(soliste)ی سپرانُ منظور می شود.
***
در درس بعدی در مورد خطوط اضافه توضیحاتی خواهم داد.